Edinburgh Üniversitesi’nden bir araştırma grubu, ülkemizin güneydoğusunda bulunan ve M.Ö. 10,000 civarına tarihlenen Göbeklitepe kompleksinde yer alan bir taş sütunu inceledi.
Sabah gazetesinin haberine nazaran bu sütunda yer alan 365 adet ‘V’ sembolü, tarih öncesi devirlere dair bilgi birikimimizi tekrar şekillendirebilir. Araştırmacılar, bu sembollerin güneş yılına dayalı bir takvimi temsil ettiğini ve münasebetiyle bu keşfin, tarih öncesi insanlarının vakit kavramına dair anlayışımızı derinden etkileyebileceğini öne sürüyor.
GÜNEŞ TAKVİMİ OLABİLİR
Taş sütun üzerindeki her bir ‘V’ sembolünün bir günü temsil ettiği ve toplamda 365 gün süren bir güneş yılı oluşturduğu düşünülüyor. Bu takvim sisteminin, 12 ay ve ek olarak 11 gün içermesi, antik insanların epey hassas bir vakit ölçümü gerçekleştirdiğini gösteriyor. Bu keşif, tarihte bilinen birinci takvim sistemlerinden biri olabileceği için büyük bir kıymet taşıyor.
Güneş takvimleri, tarım toplumlarının ortaya çıkması ve mevsim döngülerinin düzenlenmesi açısından kritik bir rol oynamıştır. Bu bağlamda, bu takvim sisteminin, tarıma dayalı toplumların oluşumunda değerli bir tesiri olabilir.
TARİH ÖNCESİ VAKİT ÖLÇÜMÜ
Bugüne kadar, yazılı tarih öncesi devirlerdeki vakit ölçümleri çoklukla arkeolojik buluntular ve astronomik müşahedelerle sonluydu. Lakin bu buluş, antik insanların vakti düzenleme biçimleri hakkında yeni bilgiler sunuyor.
Bilinen en eski takvim sistemlerinin antik Mezopotamya ve Mısır’a ilişkin olduğu düşünülürken, Göbeklitepe’deki bu sistem, bu vakit diliminin çok daha eski olduğunu ortaya koyuyor. Hasebiyle, bu buluş, insanlık tarihinin yine yazılmasına neden olabilir.
KUYRUKLU YILDIZ ÇARPMASI VE MEDENİYETİN DOĞUŞU
Araştırmacılar, Göbeklitepe’deki bu takvim sisteminin, yaklaşık 13,000 yıl evvel Dünya’ya çarpan bir kuyruklu yıldız modülü sürüsünün tarihlerinin kaydedilmesi emeliyle kullanılmış olabileceğini öne sürüyor.
Bu kuyruklu yıldız çarpması, global iklim değişikliklerine yol açmış ve büyük bir buzul çağının başlamasına neden olmuştur.
Bu olay, 1,200 yıl süren bir buzul periyodu başlatmış ve birçok büyük hayvan tipinin yok olmasına neden olmuştur.
Ayrıca, bu felaketin, antik insanların hayat şekillerini esaslı bir biçimde değiştirdiği ve tarıma dayalı toplumların oluşumunu tetiklediği düşünülüyor. Bu bağlamda, Göbeklitepe’deki takvim sistemi, bu periyottaki toplumsal ve kültürel değişimlerle kontaklı olabilir.
SÜTUNDAKİ SEMBOLLER VE ANLAMLARI
Taş sütununun iki başka kısmı bulunuyor. Üst kısmında, tertipli bir formda sıralanmış ‘V’ sembolleri yer alırken, alt kısmında ise daha küçük kutu sembolleri yer almakta.
Ayrıca, güneşi temsil eden bir disk ve Akrep burcuna atıfta bulunan bir akrep sembolü de bulunuyor.
Bu semboller, antik insanların astronomik olaylara ve yıldız kümelerine dair bilgilerini ve inançlarını nasıl söz ettiklerine dair kıymetli ipuçları sunuyor.
Güneş ve akrep sembolleri, bu periyotta gökyüzü müşahedelerinin ve astrolojik inançların ne kadar değerli olduğunu gösteriyor.
Göbeklitepe, tarih öncesi periyoda ilişkin en eski yapay yapı olarak biliniyor ve bu çeşit bulgular, antik insanların kültürel ve bilimsel gelişimlerine dair değerli bilgiler sunuyor.
Edinburgh Üniversitesi’nden Dr. Martin Sweatman’ın liderliğindeki bu araştırma, Göbeklitepe’nin tarihî ve kültürel ehemmiyetini daha da artırmakta ve insanlık tarihinin anlaşılmasında yeni bir pencere açmaktadır.
Bu çeşit keşifler, tarih öncesi medeniyetlerin karmaşıklığını ve bilgi birikimini anlamamızda değerli adımlar atmamıza yardımcı olabilir.